Türker Metin Onur
turkermetinonur@gmail.com
Maya’lardan Günümüze Basketbol
08/12/2014 Her yazı yeni bir heyecandır, insanlara bir şeyler aktarabilmenin ve bilgiyi paylaşmanın güzelliğini barındırır içinde. Bir yazıya yön vermeden önce araştırılması gereken birçok nokta vardır benim için, Basketbol üzerine bir yazı yazabilmek için işe Basketbol tarihini yazarak başlamanın ve ilk yazımla sizlere merhaba demenin en güzel yolunun bu olacağını düşündüm. Sizleri Basketbol’un ortaya çıkışı ve ülkemize gelişiyle ilgili bir yolculuğa çıkarmak isterim. Tlahiotenie Güney Amerika’da yaşamış Maya kabilesi ile ilgili günümüze gelen kalıntılardan edinilen bilgilere göre, Tlahiotenie oyununun fiziki güce dayalı oynandığı söylenebilir. Bugünkü Basketbol oyun alanının en az 5 misli büyüklükte bir sahada mermerden yapılmış duvarlar üzerine yerden yaklaşık 4 metre yüksekliğe yere paralel değil, dik olarak sabitlenmiş ve yarım metre çapındaki çemberlerle oynanmaktaymış. Günümüze kadar uzanan Maya Medeniyeti kalıntıları arasında Tlahioteine potası da bulunmaktadır. Kaynak: www.wikipedia.org Basketbol’un Doğuşu Basketbol, ABD'nin Massachusetts eyaletinde, Springfield Genç Hristiyan Erkekler Birliği (YMCA) Eğitim Okulu'nda beden eğitimi öğretmeni olan James Naismith tarafından 1891'de ortaya çıkarılmıştır. James Naismith'in basketbolu Mayas kabilesinin Tlahiotenie¹ oyunundan esinlendiği düşünülmektedir. Atlet ve beyzbolculara kış antrenmanı yaptırmak amacıyla geliştirilen bu oyunda amaç, tahtadan yapılmış sepetlere topun sokulmasıydı. İlk oynayış şeklinde, 7 kişilik iki takım arasında 20'şer dakikalık üç devre üzerinden oynanmıştır. Oyunun asıl hedefini sepetler oluşturduğundan, Dr. Naismitih tarafından bu oyuna "sepet topu" anlamına gelen "basket ball" adı verilmiştir. Basketbol, ortaya çıkmasından kısa bir süre sonra YMCA'yı (Young Men's Christian Association / Genç Hristiyan Erkekler Birliği) aşarak bütün okullara, üniversitelere ve hatta semtlerde bulunan jimnastik salonlarına kadar yayılmıştır. Gençlerde bu spora karşı uyanan istek ve heyecanda kulüpleri basketbol şubeleri açıp takımlar kurmaya zorlamış ve böylece basketbol, Amerika'nın en popüler ulusal oyunu haline gelmiştir. Oyunun ilk oluşturulan kuralları şunlardır; · Oyun 7 kişilik iki takım arasında oynanır. · Oyun sırasında yapılan sayılara 3, faul atışından yapılan sayılara 2 puan verilir. · Top herhangi bir yöne iki elle ya da tek elle atılır. · Top yere bir ya da iki elle vurulur, yumrukla vurulmaz. · Oyuncu topla koşamaz, Topu yakaladığı noktadan atmak zorundadır Basketbol için kurulan ilk oyun alanında şeftali sepeti kullanılmıştır J Basketbol’un Dünyaya Açılışı Basketbolun Avrupa'daki ilk denemesi, 1893 yılında Paris'in Trevise sokağındaki eski bir jimnastik salonunda yapılmıştır. Daha sonraları, özellikle I. Dünya Savaşı sırasında, basketbolun Avrupa'da yayılmasında Amerikalı askerlerin büyük etkisi olmuştur. Hızla gelişme gösteren basketbol böylece Avrupa'da en gözde sporlar arasında yerini almıştır. Amerika, 1897 yılında erkeklerde, ardından 1900 yılında bayanlar arasında ilk milli basketbol şampiyonalarını düzenleyerek, bu sporu ülke çapında popüler hale getirmiştir. Amerikalılar millî spor olarak benimsedikleri basketbolu, 1904 St. Louis Olimpiyat Oyunları'nda kulüp takımları arasında maçlar düzenleyerek, Olimpiyat Oyunları'na katılan tüm ülkelere tanıtmışlardır. 1905 yılında dünyanın en büyük spor salonlarından Madison Square Garden, kapılarını basketbola açmıştır. Uzakdoğu'da da 1913 yılından itibaren karşılaşmalar yapılmaya başlanmıştır. Böylece bu oyun birkaç yıl içinde Kanada, Fransa, İngiltere, Avustralya, Çin ve Hindistan başta olmak üzere, tüm dünya ülkelerine hızla yayılmış, özellikle büyük kentlerdeki geniş spor alanlarında yapılan üniversiteler arası karşılaşmalar, basketbolun seyirlik spor olarak yayılmasında önemli katkılar sağlamıştır. Uluslararası Amatör Basketbol Federasyonu, uluslararası karşılaşmaları yönetmek amacıyla, 20 Haziran 1932'de İsviçre'nin Cenevre şehrinde İsviçre, Yunanistan, İtalya, Portekiz, Arjantin, Romanya ve Çekoslovakya basketbol federasyonlarının işbirliği ile oluşturulmuştur. FIBA her dört yılda bir, Olimpiyat Oyunları'nın düzenlendiği şehirde toplanarak, basketbolu daha çekici hale getirmek için gerekli kural değişikliklerini yapmaktadır. Avrupa Basketbol Şampiyonası, 1935 yılında başlamış olup, 2 yılda bir düzenlenmektedir. Amatör bir spor dalı olarak basketbol, ilk kez 1936'da Berlin'de düzenlenen Olimpiyat Oyunları'na dahil edilmiştir. 1951 yılında başlayan Erkekler Dünya Şampiyonası'nı 1953'te Bayanlar Dünya Şampiyonası izlemiş, Olimpiyat Oyunları'na basketbol dalında bayanlar ilk kez 1976'da katılmışlardır. Avrupa Ligi ise 1995-96 sezonunda başlamıştır. Ve Türkiye Resmi kayıtlara göre ülkemizde basketbol ilk kez 1904 yılında, İstanbul’da, Robert Kolej Spor Salonu’nda (Dodge Gymnasium) oynanmıştır. Ülkemizdeki temelleri ABD’li bir beden eğitimi öğretmeni öncülüğünde Robert Kolej çatısı altında atılan bu sporun tanınması ve yayılması ise sonraki yıllarda Galatasaray Lisesi beden eğitimi öğretmeni Ahmet Robenson’un çabalarıyla gerçekleşmiştir. Türk sporcuların ilk basketbol maçı yapma teşebbüsü de yine Ahmet Robenson’un 1911 yılında Galatasaray Lisesi öğrencilerini örgütlemesiyle gerçekleşmiş, ancak meydana gelen sakatlıkların çokluğu nedeniyle bu girişim yarıda kalmıştır. 1913 yılında Fenerbahçe Spor Kulübü’nün basketbol branşında faaliyet gösterdiğine dair bazı kayıtlar bulunmaktadır. Yine Sarı-Lacivertli kulübün çatısı altında 1919 yılında Amerikalı bir öğretmen nezaretinde yapılan çalışmalar, ilk ciddi teşebbüs olarak kabul edilebilir. 1920 yılında Genç Hıristiyanlar Birliği (YMCA) teşkilatının Türkiye’de temsilcilik açması ile basketbol sporu daha bilinçli yapılmaya ve daha geniş kitlelere ulaşmaya başlarken, bunun sonucunda da ülkemizdeki ilk ciddi basketbol karşılaşması 4 Nisan 1921 tarihinde Cağaloğlu Öğretmen Okulu bahçesinde Amerikalılar ile Türkler arasında oynanmıştır. Bu tarihi maç, az bir farkla “18-14” Amerika takımı lehine sonuçlanmıştır. 1920’li yılların ilk yarısında ülkemizdeki ilk basketbol sahaları; Bebek, Üsküdar, Balmumcu ve Beykoz’da açılmış, bu dönemde İstanbul Lisesi, Mühendis Fakültesi, Galatasaray, Kabataş ve Vefa Liselerinde de basketbol oynayanların sayısı hızla artmıştır. 1923 yılında, ilk spor teşkilatımız olan Türkiye İdman Cemiyetleri İttifakı’nın kurulmasıyla spor karşılaşmalarında resmi organizasyonlar başlamıştır. Ancak, basketbol sporunun tam olarak tanınmıyor ve dolayısıyla da bu kuruluşun öncelikli branşları arasında yer almıyor olması nedeniyle, ilk yıllarda düzenli lig faaliyetleri organize edilmemiştir. Takip eden dönemde; Kurtuluş, Beyoğluspor, Barkhoba, Maccabi, Protkeba, İtalyan Kartal ve Galatasaray basketbol dalında ilk ve ciddi faaliyet gösteren kulüpler olmuşlardır. 1925’te İstanbul Basketbol Mıntıkası kurulurken, 1927’de ise İstanbul Basketbol Şampiyonası organize edilmeye başlanmıştır. İlk yıllarda İstanbul basketbolunda azınlık takımları etkin olmuş, 1933 yılında Galatasaray, Beşiktaş, Fenerbahçe, İstanbulspor ve Hilal takımlarının dâhil olduğu alternatif bir lig kurulmuştur. 1933 yılında Türk Spor Kurumu’nun yönetimi ele alması ile birlikte resmi organizasyonlar ülke geneline yayılmaya başlamıştır. 1934-1936 yılları arasında Galatasaray, üç sezon üst üste İstanbul şampiyonluğuna ulaşmıştır. Bugün ülkemizde popülerlik bakımından ikinci sırada yer alsa da ilerleyen yıllarda kesinlikle zirveye çıkacak basketbol işte böyle doğup ülkemize ulaştı ve bugünlere geldi. Diğer yazımda sizlere ilk uluslararası müsabakalarımız ve ilginç bir turnuvadan bahsedeceğim. |
Yorumlar |
Henüz yorum yapılmamış. İlk yorumu yapmak için tıklayın |
Yazarın diğer yazıları |
Uyuyan Şehir! - 05/04/2016 |
Dün akşam bir kez daha hakkın gasp edildi ey Trabzon şehri farkında mısın? |
İhtilale Giden Yol - 27/05/2015 |
Haftasonu Karadeniz hiç olmadığı kadar hırçındı, fırtınanın habercisi dalgalar kıyıları amansızca dövüyordu. |
Hollywood’un Gözünden Basketbol - 07/05/2015 |
Ülkemizde 1980’li yıllarda tek kanal dönemleri yaşanıyordu. O dönem TRT’nin (TV1) yayın kuşağında yer alan bir dizi “Beyaz Gölge” ülkede ki insanlara basketbolu sevdiriyor ve yeni bir akımın başlamasına neden oluyordu. |
Basketbol Tarihimizden Rekorlar - 23/01/2015 |
Bir basketbol sever güncel haberleri ne kadar takip ediyorsa bence aynı oranda da geriye dönüp bir bakmalı ve tarihin ayak izlerini takip etmeli. Bu sayede, hem söyleyecek daha fazla sözü hem de geleceğe aktarabileceği bilgilere sahip olabilir. |
Türk Basketbol Tarihine Bakış - 22/12/2014 |
Basketbol ülkemizde oynanmaya başlandığı günden bu yana ilginç ve güzel olaylara imza atılmış. Daha önceki yazılarımda Basketbol’un doğuşu ve ülkemize gelişiyle ilgili bilgiler vermiştim, bu yazımda kaldığımız yerden devam edelim istedim. |
Gariplikler Ülkesinde Avrupa Basketbol Şampiyonası - 17/12/2014 |
Tarih yaprakları 1959 yılını gösterdiğinde Türk Basketbolunda yeni bir sayfa açılıyor 11. Avrupa Basketbol Şampiyonası 21-31 Mayıs tarihlerinde 17 ülkenin katılımıyla İstanbul’da düzenleniyordu. |
Ayağımıza Gelen Fırsat - 10/12/2014 |
Geçen sezon Banvit’le Trabzon’da oynanan ve hakemlerin skandal kararlarının damga vurduğu maçtan sonra takım bir ivme kaybetmiş ve playoff’a kalma şansını diğer maçlarda da istenilen performansı sergileyemeyerek kaybetmişti. |