Gürbüz GÜRBÜZOĞULLARI ( Trabzonspor Basketbol A Takımı Kondisyoneri) kimdir

gurbuzogullari@trabzonbasket.com       ( Yazarın Önceki Yazıları )

EDİTÖR NOTU : Gürbüz GÜRBÜZOĞULLARI, kendi dalı olan "kondisyonerlik" ile ilgili bilgi ve birikimini, basketbol ve diğer amatör branşların istifade edebileceği şekilde  bizlerle paylaşacaktır.Sormak istediğiniz kendi dalıyla ilgili her türlü bilgiyi yukarıdaki e-posta adresi vasıtasıyla sorabilirsiniz.

---

HAREKETLİLİK

Hareketlilik, sporcunun hareketlerini eklemlerin müsaade ettiği oranda,
geniş bir açıda ve değişik yönlere uygulayabilme yeteneğidir ( Y. Sevim ).
Bu hareketi uygularken kaslardan ve eklemlerden yararlanma yoluna gidilir.
Bu uygulamalar kuvvetin etkisi ile olur. Hareketlilik özelliği sporda
istenilen motorik güce erişebilmek için önemli bir yer tutar ve
antrenmanlarımızın temel unsurudur. Iyi geliştirilmemiş bir hareketlilik şu
problemlere neden olur.

1 . Teknik bir hareketin öğrenilmesini engeller ve zorlaştırır.
2 . Sakatlıklara neden olur.
3 . Diğer özelliklerin öğrenilmesini ve uygulanmasını zorlaştırır.
4 . Hareket açısını sınırlar. Adım uzunluğunu, hızlanma mesafesini
azaltır ve hareket süratini düşürür.
5 . Kombine spor dallarında hareketin uygulanış kalitesi kötüleşir.

Hareketlilik Özelliği Şu Faktörlere Bağlıdır :
    
1 . Eklem yapısına,
2 . Kas liflerinin ve derinin gerilme yeteneğine,
3 . Kasların ısınma derecesine,
4 . Yorgunluğa,
5 . Merkezi sinir sisteminin uygulama sürecine,
6 . Günün saatlerine ve dış ısıya,
7 . Yüklemenin kalitesine,
8 . Yaş ve cinsiyet farkına.

Hareketliliğin Gelişim Devreleri

Okul öncesinde 3 – 7 yaş arasında hareketlilik çok iyidir. 7 – 10
yaşlarında yine çok iyidir. 10 – 13 yaşları arasında iyi, 12 – 15
yaşlarında kötü, 15 – 19 yaşlarında iyidir. Öyle ise hareketlilik
çalışmaları günlüktür, küçük yaşlardan başlayıp, yaşam boyu sürer.

Hareketlilik, ısıya ve günün saatlerine göre nasıl bir seyir takip eder ?

Sabah 8 . 00 – 14 mm.
Öğle 12 . 00 de 40 derecelik bir sıcaklıkta 10 dk. banyo yapılması
sonrası      + 78 mm.’ dir.
Öğle 12 . 00 de 20 dk. ısınma çalışması yapıldığında + 89 mm. olur.
Öğle 12 . 00 de antrenman sonrası  – 35 mm. düşer ( yorgunluk sonucu ).

         Hareketlilik üç farklı şekilde sınıflandırılır :

         1 . Aktif ve Pasif hareketlilik
         2 . Dinamik ve Statik hareketlilik
3 . Genel ve Özel hareketlilik

Aktif Hareketlilik
   
Kas aktivitesi ile hareketin uygulanmasıdır. ( örneğin gövdeyi öne bükme
) Diğer bir anlamda hareketin kas kuvveti ile yapılmasıdır. Aktif
hareketlilik, eklemin kendi başına yardımsız kas faaliyeti ile yapabildiği
mümkün olan en büyük hareket genişliğidir.
Başka bir tanımlama ise, aktif hareketlilik çalışmaları sporcuların
herhangi bir dış yardım almadan kendi başına yaptığı ve hareketi yaptıran
kasların sahip oldukları kuvvet ölçüsünde hareketliliği
gerçekleştirebildiği çalışmalardır.

Pasif Hareketlilik

Sporcular yardımla daha büyük eklem hareketliliğine ulaşabilirler. Bu
yardım ; aletle, eşli veya vücut ağırlığıdır.
Pasif hareketlilik dış kuvvetlerin etkisi ile yapılan çalışmalardır.
Hareketin yapılabilmesi aktif hareketliliğin olmasının yanında sadece
antagonist kasların uzama derecesidir. Bu esnada belirli bir kas kuvveti de
bulunmalıdır.
Pasif hareketliliğin değeri aktif hareketlilikten daha büyüktür. Pasif
harekette bir aktif çalışma mevcuttur. Antrenman metodu açısından pasif ve
aktif hareketlilik gelişimi birlikte olur. Pasif ve aktif hareketlilik
açısından kesin bir ayırım yoktur. Örneğin ; bir cimnastikçi eşli veya
kendi vücut ağırlığından yararlanarak yüksek değerde kalça hareketliliğinde
( spagat – kartal ) ulaşabilir. Burada pasif hareketlilik ortaya çıkar.
Aktif ve Pasif hareketliliğin, hareket teknikleri üzerinde düzeltici
etkileri vardır. Eklem hareketliliği için pasif ve aktif hareketlilik aynı
ölçüde etkilidir.
Birinin diğerine üstünlüğü düşünülmemelidir.

Statik Hareketlilik

Eklemin durumu belli bir süre korunur ve bu uygulama sırasında yük
verilebilir veya verilmeyebilir ( aktif ve pasif çalışma ). Örneğin ;
bacağı öne kaldırdıktan sonra bu pozisyonda bekleme. Oturuşta veya ayakta
duruştan öne bükülme ve bu pozisyonda bekleme.

Dinamik Hareketlilik

Genelde statik hareketlilikten daha büyüktür ve kas kullanımı daha
yoğundur. Çalışma uygulanırken belli bir ritm ve hız vardır. Örneğin ; açık
bacak duruşta sağa – sola yaylanma, kulaç atma hareketinin arka arkaya
uygulanması, sprinterlerin koşu adımlarını sürekli ve abartılı bir biçimde
dizleri karına çekerek yaptıkları çalışma vb.
Dinamik hareketlilikte kas aktif olarak arka arkaya esnetilir.

Genel Hareketlilik

Omuz eklemi, kalça eklemi ve omurga eklem sistemi gibi üç önemli eklem
sisteminde, sağa ve sola diyagonal salınım uzaklığıdır.
Hareketlilik genelde relativdir, değişkendir ve elit sporcular daha
yüksek seviyede hareketliliğe sahip olmak zorundadır. Genel hareketlilikten
ise normal ölçüde bahsedilebilir. Genel hareketlilikte sporcular spor
yapmayanlardan üstündür.

Özel Hareketlilik

Hareket akışı içerisinde kullanılan belli eklemlerin çalıştırılmasıdır.
Örneğin ; engelli koşularda kalça eklemi, cimnastikte omurga, artistik buz
pateninde diz eklemi. Bu eklemlerdeki özel hareketlilik maksimum anatomik
uzaklığa erişebilir ( örn: spagat ).